Μια γνωριμία με το έργο του Μανόλη Αναγνωστάκη

Το παρόν άρθρο αποτελεί κατά κάποιο τρόπο μια παράθεση των πηγών, των οποίων έγινε χρήση στην εκπομπή ΔρομοΛόγια, για το αφιέρωμα στην ποίηση του Μανόλη Αναγνωστάκη. Αυτή η πρώτη γνωριμία δεν αφορά ούτε βιογραφικά, ούτε εργογραφικά στοιχεία. Αφορά, μονάχα, σε μια γνωστή και διατυπωμένη γραπτά άποψη του ποιητή για την κοινωνική ζωή, στην άποψη ενός άλλου, εν πολλοίς, «αφανούς» ποιητή, του Ν. Χριστιανόπουλου για τον Μ.Αναγνωστάκη, καθώς κι ορισμένα από τα ποιήματα του, όπως και ορισμένες μελοποιήσεις τους. Στο τέλος της ανάρτησης μπορείτε να βρείτε το ηχογραφημένο ραδιοφωνικό αφιέρωμα στον ποιητή. 

Γράφει ο Αναγνωστάκης:

«Αυτή η ανεξέλεγκτη και χειμαρρώδης αντιστασιολογία, πόσο μάλλον από ανθρώπους που όψιμα ανακάλυψαν αυτό το ορυχείο, ομολογώ ότι με εκνευρίζει λίγο, με μελαγχολεί. Δεν διέπομαι από κανένα πνεύμα ρεβανσισμού και δεν αισθάνομαι καλά σε ένα κλίμα φραστικού παλικαρισμού που γίνεται εκ του ασφαλούς βέβαια. Είμαι ξένος σε αυτό το κλίμα. Κυρίως με ενοχλεί ο στόμφος, τα μεγάλα λόγια, η καθυστερημένη επίδειξη τίτλων και ευσήμων που για μένα ελάχιστοι τα δικαιούνται και αυτοί είναι εκείνοι που δεν τα προβάλλουν. Η ιστορία πλαστογραφήθηκε, εξευτελίστηκε, παραποιήθηκε. Το θέμα είναι να μην ξαναγράψουμε μια ιστορία πάλι με αποσιωπήσεις, εν ονόματι σκοπιμοτήτων δικών μας αυτή τη φορά. Αυτό μας ρίχνει σε έναν φαύλο κύκλο λειψής ενημέρωσης και κακής πληροφόρησης των νεώτερων γενιών».

«Ο Αναγνωστάκης υπήρξε φίλος μου από το ‘50 μέχρι που πέθανε. Είχαμε συνδεθεί πριν το ‘50 και όταν φυλακίστηκε είχα τολμήσει να αλληλογραφώ μαζί του. Από τότε η αλληλογραφία μας συνεχίστηκε και όταν αποφυλακίστηκε και αργότερα όταν έβγαλα το περιοδικό «Διαγώνιος» δημοσίευσα μελέτη για το έργο του. Τότε πολλοί δεν τον ήξεραν ή δεν τον χώνευαν επειδή δεν ήταν ορθόδοξος κομμουνιστής. Καθιερώθηκε όμως στη γενική εκτίμηση ως ο μοναδικός αριστερός ποιητής ο οποίος δεν αναμασούσε τα άρθρα του «Ριζοσπάστη». Αξίζει όχι μόνο γιατί είχε μεγάλο ταλέντο αλλά και τα μάτια του ανοιχτά ώστε να μην αναμασά κομματικές ρετσέτες που είχαν υποδείξει οι κομματικοί του φίλοι». Ντίνος Χριστιανόπουλος

 Οἱ στίχοι αὐτοί

 Οἱ στίχοι αὐτοὶ μπορεῖ καὶ νά ῾ναι οἱ τελευταῖοι

οἱ τελευταῖοι στοὺς τελευταίους ποὺ θὰ γραφτοῦν

Γιατί οἱ μελλούμενοι ποιητὲς δὲ ζοῦνε πιὰ

αὐτοὶ ποὺ θὰ μιλούσανε πεθάναν ὅλοι νέοι

Τὰ θλιβερὰ τραγούδια τους γενήκανε πουλιὰ

σὲ κάποιον ἄλλον οὐρανὸ ποὺ λάμπει ξένος ἥλιος

Γενῆκαν ἄγριοι ποταμοὶ καὶ τρέχουνε στὴ θάλασσα

καὶ τὰ νερά τους δὲν μπορεῖς νὰ ξεχωρίσεις

Στὰ θλιβερὰ τραγούδια τους φύτρωσε ἕνας λωτὸς

νὰ γεννηθοῦμε στὸ χυμό του ἐμεῖς πιὸ νέοι.

Χάρης 1944

Ἤμασταν ὅλοι μαζὶ καὶ ξεδιπλώναμε ἀκούραστα τὶς ὧρες μας

Τραγουδούσαμε σιγὰ γιὰ τὶς μέρες ποὺ θὰ ῾ρχόντανε

            φορτωμένες πολύχρωμα ὁράματα

Αὐτὸς τραγουδοῦσε, σωπαίναμε, ἡ φωνή του

            ξυπνοῦσε μικρὲς πυρκαγιὲς

Χιλιάδες μικρὲς πυρκαγιὲς ποὺ πυρπολοῦσαν τὴ νιότη μας

Μερόνυχτα ἔπαιζε τὸ κρυφτὸ μὲ τὸ θάνατο

            σὲ κάθε γωνιὰ καὶ σοκάκι

Λαχταροῦσε ξεχνώντας τὸ δικό του κορμὶ νὰ χαρίσει

            στοὺς ἄλλους μίαν Ἄνοιξη.

Ἤμασταν ὅλοι μαζὶ μὰ θαρρεῖς πῶς αὐτὸς ἦταν ὅλοι.

Μιὰ μέρα μᾶς σφύριξε κάποιος στ᾿ ἀφτί: «Πέθανε ὁ Χάρης»

«Σκοτώθηκε» ἢ κάτι τέτοιο. Λέξεις ποὺ τὶς ἀκοῦμε κάθε μέρα.

Κανεὶς δὲν τὸν εἶδε. Ἦταν σούρουπο.

Θά ῾χε σφιγμένα τὰ χέρια ὅπως πάντα

Στὰ μάτια του χαράχτηκεν ἄσβηστα ἡ χαρὰ

            τῆς καινούριας ζωῆς μας

Μὰ ὅλα αὐτὰ ἦταν ἁπλὰ κι ὁ καιρὸς εἶναι λίγος.

            Κανεὶς δὲν προφταίνει.

…Δὲν εἴμαστε ὅλοι μαζί. Δυὸ τρεῖς ξενιτεύτηκαν

Τράβηξεν ὁ ἄλλος μακριὰ μ᾿ ἕνα φέρσιμο ἀόριστο

            κι ὁ Χάρης σκοτώθηκε

Φύγανε κι ἄλλοι, μᾶς ᾖρθαν καινούριοι, γεμίσαν οἱ δρόμοι

Τὸ πλῆθος ξεχύνεται ἀβάσταχτο, ἀνεμίζουνε πάλι σημαῖες

Μαστιγώνει ὁ ἀγέρας τὰ λάβαρα.

            Μὲς στὸ χάος κυματίζουν τραγούδια.

Ἂν μὲς στὶς φωνὲς ποὺ τὰ βράδια τρυποῦνε ἀνελέητα τὰ τείχη

Ξεχώρισες μία: Εἶν᾿ ἡ δική του. Ἀνάβει μικρὲς πυρκαγιὲς

Χιλιάδες μικρὲς πυρκαγιὲς ποὺ πυρπολοῦν

            τὴν ἀτίθαση νιότη μας

Εἶν᾿ ἡ δική του φωνὴ ποὺ βουίζει στὸ πλῆθος

            τριγύρω σὰν ἥλιος

Π᾿ ἀγκαλιάζει τὸν κόσμο σὰν ἥλιος

            ποὺ σπαθίζει τὶς πίκρες σὰν ἥλιος

Ποὺ μᾶς δείχνει σὰν ἥλιος λαμπρὸς τὶς χρυσὲς πολιτεῖες

Ποὺ ξανοίγονται μπρός μας λουσμένες

            στὴν Ἀλήθεια καὶ στὸ αἴθριο τὸ φῶς.

Διαβάστε περισσότερα πατώντας εδώ.