Dead Poets Society… και όχι μόνο…

Dead Poets Society… και όχι μόνο…

«Πήγα στα δάση γιατί θέλησα να ζήσω με σκοπό,
θέλησα να ζήσω βαθειά, να ρουφήξω το μεδούλι της ζωής,
να αποδιώξω ότι δεν ήτανε ζωή
και όχι όταν πεθάνω ν’ ανακαλύψω πως δεν έζησα…»

Η ταινία αυτή είναι γνωστή στην Ελλάδα με τον τίτλο «Ο κύκλος των χαμένων ποιητών» και διαδραματίζεται σε ένα Αμερικανικό κολλέγιο τη δεκαετία του 1950. Από τη μία, το «κολασμένο Γουέλτον» έτσι όπως το ονόμαζαν οι μαθητές του έχει αυστηρές αρχές την Παράδοση, την Τιμή, την Πειθαρχία και την Υπεροχή και ακόμα έχει ως στόχο για τους-κάθε άλλο παρά τυχαίους κοινωνικά- μαθητές του την απόλυτη προσήλωση σε αυτές και στις γνώσεις που προσφέρονται από τους βαρετούς και άξεστους καθηγητές, που παρόλα αυτά δεν τους έχουν αφήσει το παραμικρό περιθώριο να αναπτύξουν τη δική τους, προσωπική κρίση και σκέψη και να επιλέξουν- γιατί όχι- με την καρδιά τους αυτό το οποίο θα κάνουν, αποφοιτώντας από το προπαρασκευαστικό κολλέγιο του Γουέλτον.
Και όλα αυτά συμβαίνουν μέχρι που θα προσληφθεί ως καθηγητής αγγλικής Φιλολογίας, ο Τζον Κήτιγκ. Μέσα από τις πολύ πρωτότυπες μεθόδους διδασκαλίας του μαθαίνει στα παιδιά αξίες… όπως ότι η ποίηση είναι ένας λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι ζουν… συμπληρώνοντας το με τον έρωτα, το ρομάντζο, τη φιλία… Τα παιδιά βαθιά επηρεασμένα από τον καθηγητή τους φτιάχνουν μια λέσχη, που κύριος σκοπός της είναι η πραγματοποίηση συγκεντρώσεων για την ανάγνωση ποίησης… Ο καθένας από αυτούς είναι μια ξεχωριστή προσωπικότητα έτοιμη μετά το ερέθισμα που δέχτηκε να εξελιχθεί σε κάτι ιδιαίτερο.
Ο Νηλ παρά, τις πιέσεις του πατέρα του να ακολουθήσει το επάγγελμα του γιατρού γράφεται σε μια θεατρική ομάδα για να ακολουθήσει τη μεγάλη του αγάπη… το θέατρο… Ο Τοντ Άντερσον ντροπαλός και κλεισμένος στον εαυτό του δείχνει να μην συγκινείται από αυτά που λέει ο Κήτιγκ, αλλά στην πραγματικότητα βιώνει μια μεγάλη εσωτερική σύγκρουση…
Τα πράγματα κυλάνε ήρεμα και οι μαθητές γνωρίζουν και έρχονται σε επαφή με τις αξίες ενός άλλου κόσμου, εντελώς διαφορετικές από αυτές που τους προωθούν οι συντηρητικοί γονείς τους και η καταπιεστική διεύθυνση του κολλεγίου μέχρι που η τελευταία ανακαλύπτει την ύπαρξη της μυστικής λέσχης των παιδιών και ψάχνει εξονυχιστικά να βρει από ποιον προωθούνται εκείνες οι ανατρεπτικές και προοδευτικές ιδέες… Όταν μαθεύεται ο ρόλος του Κήτιγκ έρχονται και οι ανάλογες συνέπειες στον ίδιο και στους μαθητές, οι οποίοι όμως πλέον έχουν μάθει να σκέφτονται, να κρίνουν και να αξιολογούν το καθετί («στόχος» του κάθε εκπαιδευτικού συστήματος για τους μαθητές του) στην μονότονη ζωή τους…
Ο κύριος λόγος που γράφεται το συγκεκριμένο άρθρο είναι για να γίνει ένας συσχετισμός με την παρούσα κατάσταση στο εκπαιδευτικό σύστημα τόσο γενικότερα όσο και μέσα στα πλαίσια της Ελλάδας. Επειδή θεωρώ ότι θα ήταν τολμηρό να μιλήσω για πράγματα, τα οποία δε γνωρίζω καλά ή τουλάχιστον γνωρίζω εν μέρει θα προτιμήσω να αναφερθώ σε πράγματα που βλέπω και βιώνω καθημερινά λόγω της άμεσης συμμετοχής μου στο θεσμό του σχολείου, αλλά και αργότερα άλλων εκπαιδευτικών θεσμών όπως οι «περιβόητες» και «θρυλικές» Πανελλαδικές εξετάσεις.
Όσο βελτιωμένο και αν είναι το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα του σήμερα, από αυτό της δεκαετίας του 1960, παραμένει το σχολείο αποθαρρυντικό για τους μαθητές, κάτι που οφείλεται σε παράγοντες όπως η «κοινωνική ανισότητα του σχολείου», η ύλη των βιβλίων και ο τρόπος διδασκαλίας των μαθημάτων.
Οι αιτίες αυτών των επιμέρους προβλημάτων που κατά τη σύνθεση τους προκύπτει το μεγάλο, κατά τη γνώμη μου, εκπαιδευτικό πρόβλημα είναι πολλές και σχετίζονται καταρχάς, με αντιλήψεις που υπάρχουν στο εκπαιδευτικό περιβάλλον της χώρας μας σχετικά με τις μαθησιακές ικανότητες των μαθητών-βασικά, αλλά δευτερευόντως-πλέον- με την εθνικότητα και τη θρησκεία των παιδιών. Συγκεκριμένα, όσον αφορά το πρώτο πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι ένα τέτοιο σχολείο κάθε άλλο παρά βοηθά τους μαθητές και την ανάδειξη τους, μη ευνοώντας άτομα με συγκεκριμένες κλίσεις που θα έπρεπε να «αβαντάρονται» και όχι να καταπιέζονται από τον τρόπο αξιολόγησης, δηλαδή από τους βαθμούς. Για παράδειγμα, ένας μαθητής που έχει κλίση στην φυσική, δεν μπορεί να απαιτείται από αυτόν να είναι το ίδιο καλός στην έκθεση και μάλιστα να τον «ρίχνει» και γενικότερα αυτή του η αδυναμία σε εξετάσεις σημαντικής σημασίας που πιθανόν και να κρίνουν την είσοδο του στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση. Το φαινόμενο στο οποίο κάνω αναφορά συνδέεται άμεσα με δύο παράγοντες: τον τρόπο αξιολόγησης στο σχολείο, στο οποίο προαναφέρθηκα, που θα έπρεπε να έχει ξεφύγει από τους βαθμούς, αποτέλεσμα των οποίων είναι μόνο η βαθμοθηρία και με τον τρόπο εισαγωγής στα Πανεπιστήμια.
Πριν αναπτύξω την άποψη μου για τις Πανελλήνιες θα ήθελα να τονίσω ιδιαίτερα τη διαφωνία μου με τον τρόπο διδασκαλίας των μαθημάτων που δεν αποτελεί καθαρά ευθύνη του διδάσκοντα καθηγητή. Ένας βασικός παράγοντας δυσκολίας είναι οι εκπαιδευτικές ώρες, που παρέχουν περιορισμένο χρόνο για μαθητές και καθηγητές να εμβαθύνουν πάνω στο ζήτημα που τους απασχολεί σε κάθε περίπτωση, και φυσικά να αναζητήσουν εναλλακτικούς τρόπους διδασκαλίας. Συγκεκριμένα, οι διαθεματικές εργασίες, η ασχολία με περιβαλλοντικά ζητήματα, αλλά και η παράδοση ειδικά μαθημάτων των θετικών επιστημών γίνονται με τρόπο τέτοιο που το κέρδος για τους μαθητές να είναι μικρό ή μηδαμινό.
Τέλος, νομίζω ότι αξίζει να αναφερθώ σε κάτι που, επίσης, μας επηρεάζει άμεσα και είναι ο καταπιεστικός τρόπος με τον οποίο γίνεται η εισαγωγή στα Πανεπιστήμια, ο «μύθος» των Πανελλαδικών εξετάσεων και φυσικά ο ρόλος των φροντιστηρίων- ένα παράρτημα της μη παρεχόμενης από το κράτος, Παιδείας!! Ειδικότερα, κατά το Λύκειο η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών πέρα από την εκπαίδευση που τους παρέχεται από το σχολείο, «επιμορφώνονται» επιπρόσθετα από ιδιωτικά φροντιστήρια. Ο ελεύθερος χρόνος των μαθητών περιορίζεται κατά πολύ και μπαίνουν σ’ ένα ασφυκτικό τρόπο διαβάσματος και μελέτης που αποδεδειγμένα δεν είναι και τόσο ουσιαστικά παραγωγικός. Οι μαθητές, δηλαδή, εδώ φαίνεται ότι είναι τα θύματα μιας τεράστιας βιομηχανίας παροχής γνώσεων (εν τέλει όλοι είμαστε φυτά, γιατί μας κάνουν να χάσουμε την ουσία…) στημένης γύρω από το «μύθο» των Πανελληνίων. Κατά τη γνώμη μου, θα αποτελούσε σωτήριο, η αλλαγή του τρόπου εισαγωγής στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση που θα καταργούσε αυτομάτως τις Πανελλήνιες (με όλα τα παρεπόμενα: τρελές ώρες διαβάσματος, παπαγαλία, αποστήθιση ανούσιων πραγμάτων) και θα στηριζόταν σε εξετάσεις του υποψήφιου φοιτητή στην σχολή που τον ενδιαφέρει. Φαίνεται, λοιπόν, ότι το εκπαιδευτικό σύστημα φθείρει τους μαθητές, χωρίς να ανταποκρίνεται μάλιστα στον αρχικό του στόχο, που, όπως ξαναείπα είναι η παροχή χρήσιμων γνώσεων.
Καταλήγοντας, θα ήθελα να φτάσω στον επίλογο αυτής της κωμικοτραγικής ιστοριούλας…
…Και αφού έχεις λιώσει παντελόνια στα θρανία και έχεις μάθει καλώς ή κακώς πέντε πράγματα, έχεις καταφέρει μετά κόπων να μπεις στο πανεπιστήμιο και εκεί αντιμετώπισες πάλι τα ίδια (ίσως να μην ήταν και όπως τα περίμενες), καταφέρνεις στο τέλος να πάρεις το πτυχίο σου και να βγεις στην αγορά εργασίας. Τι κατάφερες; Κατάφερες μόνο να σου μπει η ταμπέλα της «γενιάς των 700 ευρώ» που τελικά δεν σου διασφαλίζει τίποτα. Ούτε ασφάλιση, ούτε μονιμότητα στο χώρο εργασίας κλπ.
Μήπως τελικά πρέπει να κάνεις κάτι;